Sylewtki jezuickich męczenników z czasów drugiej wojny światowej       

„Wcześnie osiągnąwszy doskonałość, przeżył czasów wiele. Dusza jego podobała się Bogu, dlatego pospiesznie wyszedł spośród nieprawości. A ludzie patrzyli i nie pojmowali, że łaska i miłosierdzie nad Jego wybranymi i nad świętymi Jego opatrzność" (Mdr 4,13–15). Słowa te ilustrują życie naszego Sługi Bożego.

Trudną drogą prowadził go Pan

Przyszedł na świat 3 sierpnia 1919 roku w Warszawie. Ochrzczony został w kościele św. Aleksandra. Kiedy miał 5 lat, jego rodzice się rozeszli, a ojciec przeszedł na kalwinizm. Wychowywała go mama Antonina z domu Miller. Pracą utrzymywała syna i siebie. Kiedy Jurek miał 10 lat, jego ojciec zmarł. Trudną drogą prowadził go Pan.

Najpierw było małe seminarium w Łęczycy (1933), potem gimnazjum jezuitów w Wilnie. Szybko okazał się inteligentny i koleżeński. Tam dojrzewało jego powołanie. Do zakonu wstąpił 15 lipca 1936 roku. Pierwszy rok nowicjatu odprawił w Kaliszu, a drugi w Pińsku. To były istotne lata duchowej formacji.

Wybuch wojny, a następnie wkroczenie bolszewików zmusiły jezuitów do rozproszenia. W drodze do Lublina omal nie został rozstrzelany. W Bobolanum w Lublinie 23 listopada 1939 roku został wraz z innymi aresztowany i osadzony na Zamku Lubelskim. Tam przeszedł operację wyrostka robaczkowego. Toczyły się procesy sądowe przeciw duchowieństwu. Klerycy jezuiccy zostali zatrzymani i przez pomyłkę osadzeni. Zaliczono ich bowiem do Seminarium Diecezjalnego. Rozstrzeliwania następujące po krótkim procesie rodziły niepewność dnia i godziny. Gestapowcy namawiali Jurka do rezygnacji z powołania, ale zdecydowanie odmówił. Zapłacił ostatecznie za to śmiercią.

Obozowe represje i epidemia tyfusu

18 czerwca 1940 roku skierowany do obozu Sachsenhausen. Tam był pół roku. 12 grudnia 1940 roku wysłany został do Dachau. Numer obozowy 22512. Jurek był niezwykle odważny. Pracowali przy budowie komory gazowej. Z dwoma innymi więźniami – Rosjaninem i Niemcem – rozbili trzy skrzynie z precyzyjnymi instrumentami. Wyrzucili je, a wsadzili kamienie. Tak opóźnili działanie komory.

Momentem zwrotnym w jego życiu była dyskusja na tematy polityczne. Jej uczestnicy zostali podsłuchani. Zaczęły się represje: dla kilku bunkier i kara chłosty. Było to 9 stycznia 1944 roku. Skazany otrzymywał 25 podwójnych uderzeń. Ofiarę przywiązywano do drewnianego kozła, za nią stawało dwóch esesmanów i rzemieniami namoczonymi w wodzie bili na przemian w obnażone pośladki. Każdy kat wykonywał 25 uderzeń. Więzień musiał po niemiecku liczyć razy, a gdy się pomylił, zaczynano od początku. Po tym pośladki stawały się jedną raną.

17 maja 1944 roku kleryk Musiał i ksiądz Biały zostali karnie wysłani do Mauthausen. Ciężka praca w kamieniołomach. Jurek miał numer 66325. Pobyt tam odbił się mocno na jego zdrowiu. Ale wielu zauważyło duchową przemianę Jurka. Dojrzał. Do obozu w Dachau wrócił 1 grudnia 1944 roku. Tu przechodzi grypę. W obozie wybucha epidemia tyfusu. Chorzy pozostawieni sobie. W każdej izbie o wymiarach 10 na 10 m 300–400 chorych. Wielopiętrowe prycze. Jurek wraz z 11 innymi jezuitami zgłasza się na ochotnika do opieki nad zarażonymi. To się równało wyrokowi śmierci.

W połowie lutego 1945 roku zapadł na tyfus plamisty. Przebieg choroby bardzo ciężki. Ropne zapalenie gruczołów ślinowych, zatruwając cały organizm, spowodowało śmierć w sobotę 10 marca 1945 roku. Świadkowie uznali, iż dążył żarliwie do świętości. Był jedynym polskim jezuitą, który nie został spalony w komorze, lecz złożony do grobu, z powodu braku paliwa w krematorium.

Spełnione życie

Nasze rodziny i nasi święci są naszym dziedzictwem, które procentuje. To zrealizowane w pełni powołanie sprawia, że nasi Słudzy Boży wskazują nam drogę, jak dzisiaj żyć i zdążać do wieczności. Wychowawcy w zakonie, choć nie było to łatwe, uczyli myślenia i zaprawiali do ofiary. Zdali dobrze egzamin z życia, bo modlitwa była i jest istotną częścią dnia.

Na podstawie:
Stanisław Cieślak SJ, Oblicza cierpienia i miłości. Słudzy Boży Jezuici – męczennicy z II wojny światowej, Kraków 2009.
Adam Kozlowiecki SJ, Ucisk i strapienie. Pamiętnik więźnia 1939–1945, Kraków 1995.
Ludwik Grzebień SJ, Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Kraków 2004.